गाउँमा चल्ने अनलाइन ठगीका नयाँ तरिका (Job Offer, Lottery आदि)
“गफ होइन, होश गरौं — डिजिटल ठगहरू गाउँसम्म आइपुगेका छन्“
डिजिटल युगमा जति फाइदा छ, उति नै धोखाधडी पनि बढ्दै गएको छ । पहिले सहरका मानिसहरू मात्र यस्तो ठगीको शिकार हुन्थे, तर अहिले गाउँ–गाउँसम्म स्मार्टफोन र इन्टरनेट पुगेपछि अनलाइन ठगी एकदमै तीव्र गतिमा फैलिएको छ ।
विशेष गरी नकली जागिर प्रस्ताव, लटरी जित्यौ भन्ने झूठो सन्देश, ATM ब्लक भयो भनेर फोन गर्ने, वा फेसबुकबाट इनबक्समा आउने कमिसन अफर — यी सबै नयाँ ढंगका साइबर अपराधका रूपमा गाउँलाई निशाना बनाइरहेका छन् ।
अनलाइन ठगी किन गाउँतिर बढ्दैछ?
- साक्षरता कमी: धेरैजसो प्रयोगकर्ताहरूले डिजिटल माध्यमको प्रयोग सिकेका भए पनि जोखिमबारे जानकारी छैन ।
- विश्वास गर्ने प्रवृत्ति: गाउँका मानिसहरू अझै पनि मानवीय विश्वासलाई प्राथमिकता दिन्छन् — जसलाई साइबर अपराधीहरूले उपयोग गर्छन् ।
- सस्तो इन्टरनेट र मोबाइल पहुँच: अहिले गाउँ–गाउँमा स्मार्टफोन र डेटा सुलभ भएको छ, जुन ठगहरूका लागि ‘टार्गेट मार्केट’ बनेको छ ।
अहिले चलिरहेको अनलाइन ठगीका लोकप्रिय तरिकाहरू
नकली जागिर प्रस्ताव (Fake Job Offers)
“हाम्रो कम्पनीलाई ५ जना स्टाफ चाहिन्छ, तपाईंको नाम छानिएको छ । कृपया फारम भरौं र रु. 500 तिर्नुहोस् ।”
कसरी हुन्छ यस्तो ठगी?
- WhatsApp / Facebook Messenger मा सन्देश आउँछ ।
- आकर्षक तलब र सुविधाको प्रलोभन हुन्छ ।
- फारम शुल्क, मेडिकल परीक्षण, डकुमेन्ट भेरिफिकेसनको नाममा पैसा ठगीन्छ ।
सुझाव:
कुनै पनि कम्पनीले जागिर दिनुअघि पैसा माग्दैन । आधिकारिक वेबसाइट / ईमेलमार्फत मात्र आवेदन गर्नुहोस् ।
लटरी जित्यौ भन्ने सन्देश (Lottery / Lucky Draw Scam)
“तपाईंको मोबाइल नम्बरले 25 लाखको लटरी जितेको छ । आफ्नो बैंक विवरण पठाउनुहोस् ।”
ठगको योजना:
- अन्तर्राष्ट्रिय नम्बरबाट सन्देश / फोन आउँछ ।
- विश्वास दिलाउन ID card, पनि पठाउँछन् (नक्कली हुन्छ) ।
- तपाईंबाट प्रक्रिया शुल्क, कागजपत्र शुल्क माग्छन् ।
सुझाव:
कहिल्यै भाग नलिएको लटरीमा तपाईंले जित्न सक्नुहुन्न । यस्ता सन्देश तुरुन्त हटाउनुहोस् ।
ATM Card Block भयो भन्ने फोन (Fake Bank Call)
नमस्ते सर, यो बैंकबाट कुरा गरिरहेको हुँ । तपाईंको एटिएम कार्ड ब्लक भएको छ । अब पुनः सक्रिय गर्नको लागि ओटीपी दिनुपर्छ ।” भन्ने जस्ता कल आउनु
कसरी ठगी हुन्छ?
- OTP माग्छन् ।
- तपाईँले दिएको OTP मार्फत तपाईंको खाताबाट पैसा निकालिन्छ ।
- कहिले काँही KYC Update को नाममा App डाउनलोड गराउँछन्, जसले Screen Mirror काे काम गर्छ ।
सुझाव:
कहिल्यै OTP, CVV, ATM नम्बर, PIN फोनमा नदिनुहोस् । बैंकले यस्तो जानकारी कहिल्यै फोनमा माग्दैन ।
कमिसनको अफर (Facebook/Instagram Messenger Scam)
“तपाईंको नाममा बाहिरबाट सामान आएको छ । Customs पास गर्न रु. 15,000 तिर्नुहोस्, पछि डबल पैसा फिर्ता हुन्छ ।”
सामान्य लक्षण:
- Facebook मा Chat गर्दै व्यक्तिले राम्रो सम्बन्ध बनाउँछ ।
- केही दिनमै प्रेम, विश्वास वा व्यापारिक प्रस्ताव आउँछ ।
- अन्त्यमा “Package आयो, पास गर्न पैसा चाहियो” भन्दै ठगी गर्छ ।
सुझाव:
यस्ता भावनात्मक ठगीबाट बच्न, कुनै अनलाइन सम्बन्धमा विश्वास गर्दा सतर्क हुनुहोस् ।
गाउँमा कसरी फैलाइन्छ यस्तो ठगी?
- WhatsApp Group मार्फत म्यासेज फैलाइन्छ।
- लोकप्रिय TikTok Account वा Facebook Page को नाम दुरुपयोग गरिन्छ ।
- News जस्ताे लाग्ने Image पोस्ट गरिन्छ, जहाँ भ्रम फैलाइन्छ ।
यस्ता अनलाइन ठगबाट जोगिन अपनाउनु पर्ने उपायहरू
सिक्नै पर्ने ५ डिजिटल सतर्कता नियम:
- OTP, PIN, बैंक डिटेल्स कहिल्यै नदिनुहोस् ।
- कुनै पनि Link क्लिक गर्नु अघि सोच्नुहोस् ।
- Bank वा सरकारी संस्थाको नाममा आएको call/text लाई verify गर्नुहोस् ।
- प्रलोभन (लोभ) मा आएर पैसा नपठाउनुहोस् ।
- सन्देश वा फोन शंकास्पद लागेमा तुरुन्त Delete गर्नुहोस् ।
ठगी भएमा के गर्ने?
- तुरुन्त नजिकको प्रहरी कार्यालयमा जानकारी दिनुहोस् ।
- नेपाल प्रहरीको साइबर ब्युरो मा अनलाइन उजुरी दिन सकिन्छ:
- मोबाइल नम्बर, सन्देशको Screenshot र भुक्तानी विवरण सुरक्षित राख्नुहोस् ।
जनचेतना अभियान आवश्यक छ!
गाउँतिर यस्ता घटना रोक्न:
- विद्यालय, वडा कार्यालय र स्थानीय संस्था मार्फत Digital Awareness कक्षा सञ्चालन गर्नुपर्छ ।
- स्थानीय एफएम रेडियो, Facebook Live जस्ता माध्यमबाट चेतना फैलाउनु आवश्यक छ ।
- तपाईं जस्तै प्राविधिक जानकारहरूले आफ्ना गाउँका लागि Digital Safety Workshop गर्न सक्नुहुन्छ ।
निष्कर्ष:
गाउँमा अनलाइन ठगीका तरिकाहरू दिनहुँ बदलिँदै गएका छन् । आधुनिक टेक्नोलोजीको लाभ लिँदै अपराधीहरूले सादा दिल भएका नागरिकलाई झुक्याउँदै लाखौं रुपैयाँ हिनामिना गरिरहेका छन् ।
हामी सजग भइदियौं भने, ठगहरूको जालो काट्न सकिन्छ ।
डिजिटल सुरक्षा भनेको प्रविधि मात्र होइन, यो सजगता र शिक्षा पनि हो ।
