Dark Web: भनेको के हो ? Dark Web मा तपाईंको के–के जानकारी बिक्रीमा छ?
Dark Web इन्टरनेटको त्यो भाग हो जुन सामान्य ब्राउजर वा सर्च इञ्जिन (Google, Bing आदि) मार्फत प्रयोग गर्न सकिँदैन । यो Surface Web (हामी दैनिक प्रयोग गर्ने वेबसाइटहरू), Deep Web (login पछि मात्र देखिने डाटा), र Dark Web मा विभाजन हुन्छ ।
Dark Web मा पुग्नका लागि विशेष ब्राउजरको आवश्यकता पर्छ — जस्तै TOR (The Onion Router) । TOR प्रयोग गर्दा तपाईंको IP Address लुकाउने काम हुन्छ र तपाईं गुप्त रूपमा ब्राउज गर्न सक्नुहुन्छ ।
Dark Web बनाइएको उद्देश्य
Dark Web मूलतः पत्रकार, गोपनीय सूचनाका सन्दर्भमा संकलन र गोप्य सञ्चारका लागि बनाइएको थियो । तर समयसँगै यसको दुरुपयोग बढ्यो ।
मुख्य उद्देश्य:
- गोप्य सञ्चार प्रणाली
- पत्रकार र whistleblower हरूका लागि सुरक्षा
- सेन्सर गरिएका सूचनाहरू साझा गर्न
तर पछिल्लो दशकमा यो स्थान अपराधीहरूको थलो बन्न पुग्यो ।
Dark Web मा पाइने अवैध क्रियाकलापहरू
अवैध रूपमा बेचिने सामग्रीहरू:
- क्रेडिट कार्ड डाटा
- बैंक खाताका विवरणहरू
- पासपोर्ट र ID स्क्यानहरू
- ह्याक गरिएका इमेल वा Social अकाउन्टहरू
- ड्रग्स, हतियार, फेक ID कार्ड आदि
सेवाहरू:
- Hack-for-hire
- Ransomware-as-a-Service
- फेक पेपर्स बनाउन सहयोग गर्नेहरू
तपाईंको जानकारी कसरी Dark Web मा पुग्छ?
१. Data Breach बाट
जब कुनै वेबसाइट (जस्तै: Yahoo, Facebook, LinkedIn आदि) मा आक्रमण हुन्छ, प्रयोगकर्ताको डाटा चोरी हुन्छ र त्यो Dark Web मा बिक्रीमा राखिन्छ ।
External Source:
https://haveibeenpwned.com/ — तपाईंको इमेल चोरी भएको छ कि छैन भनेर जाँच गर्न सकिने वेबसाइट ।
२. Phishing Attack बाट
ईमेल वा मेसेजमार्फत तपाईंको पासवर्ड, OTP वा बैंक Details झिकेर दुरुपयोग गरिन्छ ।
३. Public WiFi प्रयोग गरेर
सार्वजनिक WiFi प्रयोग गर्दा encryption नहुन सक्छ जसले गर्दा hacker ले तपाईंको डेटा intercept गर्न सक्छ ।
Dark Web मा तपाईंको जानकारी बिक्रीमा छ कि छैन? जाँच गर्ने उपायहरू
प्रयोग गर्न सकिने Tools:
यी Tools हरूले तपाईंको इमेल वा फोन नम्बर प्रयोग गरेर डाटा लिक भएको हो वा होइन भनेर जानकारी दिन्छन् ।
Dark Web बाट बच्न के–के सावधानी अपनाउने?
१. Strong Password र 2FA प्रयोग गर्नुहोस्
सुरक्षित पासवर्ड बनाउनुहोस् र Two Factor Authentication अनिवार्य Enable गर्नुहोस् ।
२. नियमित रूपमा आफ्नो अकाउन्ट स्क्यान गर्नुहोस्
आपतकालीन रूपमा जानकारी चोरी भएमा तुरुन्तै थाहा पाउन सकिन्छ ।
३. सार्वजनिक WiFi मा VPN प्रयोग गर्नुहोस्
VPN को प्रयोगले तपाईंको डाटा encrypt हुन्छ जसले Hack हुनबाट बचाउँछ ।
४. Phishing Links बाट सावधान रहनुहोस्
कुनैपनि अनौठो लिङ्क वा ईमेलमा क्लिक नगर्नुहोस् ।
नेपालमा Dark Web को अवस्था
नेपाल जस्तो मुलुकमा पनि हालैका वर्षहरूमा साइबर अपराध बढेको देखिन्छ । नेपाली प्रयोगकर्ताहरूको जानकारी पनि विभिन्न अन्तर्राष्ट्रिय Data Breach मा परेका छन् ।
उदाहरण:
१. सन् २०२१ को डाटा ब्रीच
सन् 2021 को एप्रिलमा, फेसबुकको एउटा ठूलो डाटा ब्रीचको घटना सार्वजनिक भयो, जसमा ५० करोडभन्दा बढी प्रयोगकर्ताहरूको व्यक्तिगत जानकारी लिक भएको थियो । यस ब्रीचमा करिब ५ लाखभन्दा बढी नेपाली प्रयोगकर्ताहरूको डाटा पनि प्रभावित भएको थियो । लिक भएको विवरणमा प्रयोगकर्ताको नाम, फोन नम्बर, स्थान, जन्म मिति, इमेल ठेगाना र फेसबुक प्रोफाइल सम्बन्धी अन्य विवरणहरू समावेश थिए ।
२. सन् २०२५ को जुनमा भएको डाटा लिक
2025 को जुनमा, फेरि एउटा ठूलो डाटा ब्रीच सार्वजनिक भयो जसमा Facebook (Meta) को 150 करोड भन्दा बढी प्रयोगकर्ताहरूको डाटा फोरमहरूमा बिक्रीको लागि राखिएको दाबी गरियो । यो लिकको दाबी अनुसार, प्रयोगकर्ताहरूको नाम, इमेल ठेगाना, फोन नम्बर, स्थान, लिङ्ग, प्रोफाइल ID र सम्बन्ध स्थितिको विवरणहरू सामेल थिए । हालसम्म Meta ले यसको पुष्टि नगरे पनि साइबर सुरक्षा अनुसन्धानकर्ताहरूले यो लिक गम्भीर भएको पुष्टि गरेका छन् ।
निष्कर्ष: Dark Web खतरनाक मात्र होइन, चेतनाको विषय हो
Dark Web बारेमा जानकारी हुनु आफैँमा सुरक्षा हो । तपाईं आफ्नो डिजिटल जीवनलाई सुरक्षित राख्न चाहनुहुन्छ भने:
- नियमित रूपमा पासवर्ड परिवर्तन गर्नुहोस्
- VPN प्रयोग गर्नुहोस्
- आफू प्रयोग गर्ने वेबसाइटको सुरक्षामा ध्यान दिनुहोस्
FAQ: Dark Web सम्बन्धी सामान्य जिज्ञासा
Dark Web अवैध हो?
Dark Web प्रयोग गर्नु अवैध होइन तर यसभित्र गरिने अवैध गतिविधिहरू अवैध हुन् ।
TOR Browser प्रयोग गर्दा के समस्या आउन सक्छ?
ISP वा सरकारहरूले तपाईंको TOR प्रयोग ट्र्याक गर्न सक्छन् — जसले शङ्काको कारण बन्न सक्छ ।
Dark Web मा जाने कुरा सुरक्षित हो?
सामान्य प्रयोगकर्ताका लागि होइन । यो असुरक्षित र संवेदनशील ठाउँ हो ।
महत्वपूर्ण सूचना:
यो लेख Dark Web सम्बन्धी जनचेतना फैलाउने उद्देश्यले मात्र लेखिएको हो। यसमा उल्लेख गरिएका जानकारीहरू शैक्षिक र जानकारीमूलक प्रयोजनका लागि प्रदान गरिएको हो । हामी कुनै पनि किसिमको गैरकानुनी गतिविधिमा सहभागी हुन वा प्रोत्साहन दिन कदापि समर्थन गर्दैनौँ । कानुनको पालन गर्नुहोस्, सुरक्षित रहनुहोस्, र डिजिटल संसारमा जिम्मेवार नागरिक बन्नुहोस्।
