जब तपाईंको साथीको नम्बरबाट ठगले फोन गर्छ ! — सुरक्षा र सावधानीका उपायहरू

जब तपाईंको साथीको नम्बरबाट ठगले फोन गर्छ!

आजको डिजिटल युगमा, स्मार्टफोन र इन्टरनेटले हामीलाई आपसमा जोड्ने नयाँ तरिकाहरू दिएको छ । तर, जति सहजता आयो, त्यति नै नयाँ जोखिमहरू पनि बढे । फोन ठगी (Phone Scams) एक यस्तो खतरा हो जसले हामी सबैलाई छकाउने प्रयास गर्छ । तर यसमा अझ बढी जालझेल तब हुन्छ जब ठगले तपाईंको आफ्नै साथीको नम्बरबाट फोन गर्छ! यसले आर्थिक क्षति पुग्न मात्रै हैन तपाईंको विश्वास र सम्बन्धमा पनि ठूलो चोट पुर्याउँछ ।

यस लेखमा हामी यस्तो घटना किन र कसरी हुन्छ, यसले तपाईंलाई कस्तो असर पुर्याउँछ, र कसरी यसबाट बच्न सकिन्छ भन्ने विषयमा चर्चा गर्नेछौं ।

फोन ठगी: नयाँ रुप र पुरानो चाल

फोन ठगी कुनै नयाँ कुरा होइन, तर प्रविधिको विकाससँगै यसको तरिका जटिल र प्रभावकारी बन्दै गएको छ। अहिले ठगहरूले सामान्य फोन नम्बरको सट्टा साथीको नम्बर प्रयोग गरेर मानिसहरूलाई झुक्याउँछन् । यसलाई “स्पुफिंग” (Call Spoofing) भनिन्छ। यसको मतलब, उनीहरूले फोन गर्ने नम्बरलाई तपाईंले चिनेको, विश्वास गर्ने मान्छेको नम्बर देखिन्छ । अझ भनौ आफ्नै साथीको अथवा आफन्तको फोन Number बाट call गर्छन ।

जब तपाईंलाई आफ्नो साथीको नम्बरबाट फोन आउँछ, तपाईं प्रायः सहज रूपमा विश्वास गरेर कुरा गर्नुहुन्छ । ठगहरू यस विश्वासलाई फाइदा उठाएर तपाईंलाई ठगी गर्न खोज्छन् । यसले ठगीलाई अझ प्रभावकारी र जटिल बनाउँछ ।

यस्तो ठगी कसरी हुन्छ?

स्पुफिंग (Spoofing) प्रविधि प्रयोग गरेर

ठगहरूले विभिन्न सफ्टवेयर प्रयोग गरेर फोन नम्बर नकली देखाउँछन् । यसरी, तपाईंको साथीको नम्बर तपाईंको स्क्रिनमा देखा पर्छ, तर फोन गर्ने व्यक्ति ठग नै हुन्छ ।

साथीको सामाजिक सञ्जाल वा फोनको ह्याकिंग

कतिपय अवस्थामा, ठगहरूले साथीको फोन वा सामाजिक सञ्जाल खाता ह्याक गरेर तपाईंलाई सोझै सम्पर्क गर्छन् । यसले ठगीको विश्वसनीयता अझ बढाउँछ ।

साथीको नम्बरको जानकारी लीक

साथीले आफ्नो नम्बर सार्वजनिक गरेर वा कुनै वेबसाइटमा राख्दा, ठगहरूले त्यो नम्बर प्राप्त गरी आफ्नो सर्तक चालमा प्रयोग गर्छन्।

यसले तपाईंलाई कस्तो असर गर्छ?

आर्थिक क्षति

ठगहरूले प्रायः पैसाको माग गर्ने, बैंक विवरण माग्ने, वा नगद पठाउन अनुरोध गर्ने गर्छन्  । यसमा धेरै मानिसहरूले ठगीमा पर्ने जोखिम हुन् ।

विश्वासको टुटफुट

जब तपाईंलाई थाहा हुन्छ कि त्यो नम्बर तपाईंको साथीको हो तर फोन गर्ने ठग हो, तपाईंको साथीमा पनि शंका लाग्न सक्छ । यो सम्बन्धमा असन्तुष्टि र झगडाको कारण बन्न सक्छ ।

मानसिक तनाव

अज्ञात र विश्वासपात्र देखिने व्यक्तिबाट धोका पाएपछि मानिसमा तनाव, डर र असुरक्षा बढ्छ ।

ठगीबाट कसरी बच्ने?

फोन नम्बरको सत्यता जाँच्नुहोस्

– तपाईंको साथीको नम्बरबाट फोन आएको भए पनि फोन गर्ने व्यक्तिको आवाज, कुरा गर्ने शैली र मागहरूलाई ध्यान दिनुहोस् ।
– यदि कुरा अजीब लाग्यो भने, सोध्नुहोस् कि त्यो साँच्चिकै तपाईंको साथी हो कि होइन ।
– तुरुन्तै call disconnect गर्नुहोस र फेरी same number मा call गर्नुहोस ठगले साथीको number बाट call गर्न सकेपानी call उठाउन भने सम्वब हुदैन

संख लाग्ने Number लाई तुरुन्त ब्लक गर्नुहोस्

– कुनै पनि अनजान वा असामान्य अनुरोध गरेमा नम्बर ब्लक गर्नुहोस् र सम्बन्धित मोबाइल सेवा प्रदायकलाई खबर गर्नुहोस् ।

साथीसँग पुष्टि गर्नुहोस्

– यदी फोनमा पैसाको वा व्यक्तिगत जानकारीको माग गरियो भने तुरुन्तै अर्को माध्यमबाट तपाईंको साथीलाई सोध्नुस् ।

सामाजिक सञ्जाल र फोन सुरक्षा कडाइ गर्नुहोस्

– फोनको पासवर्ड राख्ने, (Two-Factor Authentication) प्रयोग गर्ने, र अनजान लिंकहरू नखोल्ने ।

सावधानीपूर्वक जानकारी साझा गर्नुहोस्

– कहिल्यै पनि फोनमा तपाईंको बैंक खाता, पासवर्ड, OTP वा व्यक्तिगत जानकारी नदिनुहोस् ।

ठगीको घटना पाएपछि के गर्ने?

सामान्य प्रहरीमा रिपोर्ट दर्ता गराउनुहोस्

– यसले तपाईंको उजुरी दर्ता गरेर अनुसन्धान प्रक्रिया सुरु गर्न सहयोग गर्छ ।

मोबाइल सेवा प्रदायकलाई खबर गर्नुहोस्

– अनाधिकृत वा ठगी फोन रोक्न सेवा प्रदायकलाई जानकारी दिनुहोस् ।

फोन नम्बर र IP एड्रेस ट्र्याक गर्ने प्रयास गर्नुहोस्

– केही अवस्थामा साइबर सुरक्षा विशेषज्ञको सहयोग लिन सकिन्छ ।

आफ्नो फोन र सामाजिक सञ्जाल खाता सुरक्षीत बनाउनुहोस्

– पासवर्ड परिवर्तन, (Two-Factor Authentication), र अन्य सुरक्षात्मक उपायहरू अपनाउनुहोस् ।

ठगीबाट बच्नका लागि टेक्नोलोजिकल उपायहरू

आजकल ठगीलाई रोक्नका लागि विभिन्न एप्स र सफ्टवेयर उपलब्ध छन् जसले स्पुफिंग र अनधिकृत कललाई रोक्न सक्छन् । जस्तै:

• Truecaller
• Hiya
• Call Blocker Apps
  यी एपहरू तपाईँलाई अनजान वा शंकास्पद नम्बरहरू ब्लक गर्न मद्दत गर्छन् ।

निष्कर्ष:

फोन ठगी र विशेषगरी साथीको नम्बरबाट हुने ठगी एक जटिल र संवेदनशील समस्या हो। यसले हाम्रो व्यक्तिगत जीवन र सम्बन्धहरूमा गम्भीर असर पुर्याउन सक्छ । सावधानी अपनाउनु र टेक्नोलोजिकल उपायहरू अवलम्बन गर्नु आजको आवश्यकताको रूपमा देखा परेको छ ।

यस लेखमा हामीले यो विषयलाई सबै कोणबाट विश्लेषण गरेका छौं जसले तपाईंलाई सजग बनाउन र ठगीबाट बच्न सहयोग पुर्याउनेछ । कृपया यो जानकारी आफ्ना साथीहरू, परिवार र सामाजिक सञ्जालमा पनि सेयर गर्नुहोस् ताकि अरूलाई पनि जागरूक बनाउन सकियोस्।