अनलाइन ठगीका नयाँ तरिका र जोगिने सजिला उपायहरू
डिजिटल युगको तीव्र विकाससँगै हाम्रो जीवन सहज बन्दै गएको छ। तर, प्रविधिको यही विस्तारले अनलाइन ठगीको जोखिम पनि बढाएको छ । अहिलेको समयमा तपाईँ स्मार्टफोन, कम्प्युटर वा इन्टरनेट प्रयोग गर्नुहुन्छ भने, तपाईं कुनै न कुनै रूपमा साइबर अपराधको सम्भावित शिकार बन्न सक्नुहुन्छ । यो लेखमा हामी अनलाइन ठगीका पछिल्ला तरिका र तिनबाट जोगिने भरपर्दो उपायहरूबारे विस्तृत जानकारी दिनेछौं ।
अनलाइन ठगी भनेको के हो?
अनलाइन ठगी भन्नाले इन्टरनेटको माध्यमबाट व्यक्तिलाई झुक्याएर उसको व्यक्तिगत जानकारी, पैसा वा डाटा चोरी गर्ने कार्य हो । यस्ता ठगहरू सामाजिक सञ्जाल, इमेल, वेबसाइट, म्यासेज वा कलको माध्यमबाट तपाईंको सम्पर्कमा आउँछन् र विश्वास जितेर ठगी गर्छन् ।
अहिले प्रचलित अनलाइन ठगीका नयाँ तरिकाहरू
आजकलका ठगहरू परम्परागत उपाय भन्दा धेरै बढी चालाक, प्रविधिमैत्री र विश्वास जित्ने शैलीमा काम गर्छन् । तल केही हालै प्रचलित ठगीका तरिकाहरू प्रस्तुत गरिएको छ:
फेक इकमर्स वेबसाइट ठगी
– आकर्षक छुट, सस्तो मूल्य र ब्राण्डेड वस्तु देखाएर बनाइएका नकली वेबसाइटमार्फत ग्राहकलाई लालच देखाउने ।
– पैसा तिरेपछि सामान नआउने वा नकली सामान पठाइने ।
फिशिङ ईमेल र मेसेज
– बैंक, PayPal, Gmail जस्ता विश्वासिलो ब्राण्डको नक्कली ईमेल पठाउने ।
– लिंकमा क्लिक गराउँछ, जसले तपाईंको पासवर्ड वा ATM कार्ड काे जानकारी चोरी गर्छ ।
Online Job Scam
– ‘Work From Home’, ‘Typing Job’, ‘Online Income’ आदि भन्दै WhatsApp वा Telegram मार्फत नक्कली जागिरको प्रलोभन देखाउने ।
– पहिला Registration Fee माग्ने अनी, पछि ब्लक गर्ने ।
Romance Scam / Emotional Fraud
– Facebook वा Instagram मा प्रेमको बहाना बनाउने ।
– केही समयपछि “हाम्रो भेटको लागि पैसा पठाऊ“, “म विदेशबाट उपहार पठाउँदैछु” आदि भन्दै ठग्ने ।
Loan App Fraud
– सजिलै ऋण दिने भन्दै एप डाउनलोड गराउँछ ।
– जानकारी दिएपछि ब्याजको बहानामा पैसा असुल गर्छन्, फोन नम्बर वा फोटोलाई ब्ल्याकमेलमा प्रयोग गर्छन् ।
Cryptocurrency Investment Scam
– बिटक्वाइन वा डिजिटल मुद्रा मार्फत उच्च लाभ दिने प्रलोभन ।
– एकपटक पैसा पठाएपछि साइट नै हराउने ।
OTP / Call Spoofing Scam
– बैंक/NTC/Ncell को Customer Care बनिसकेर फोन आउँछ ।
– OTP मागिन्छ र तपाईंको खाता Hack हुन्छ ।
कसरी जोगिने? – सजिला र व्यवहारिक उपायहरू
शंकास्पद लिङ्क वा वेबसाइटमा क्लिक नगर्नुहोस्
– अज्ञात वा असामान्य URL भएका लिंकहरूमा क्लिक गर्नु जोखिमपूर्ण हुन सक्छ ।
– सधैं HTTPS (🔒) भएका साइटहरू मात्र खोल्नुहोस् ।
Two-Factor Authentication (2FA) Enable गर्नुहोस्
– सबै सामाजिक सञ्जाल र बैंक खातामा Two-Factor Authentication सुरु गर्नुहोस् ।
– यसले तपाईंको खाता अझ सुरक्षित बनाउँछ ।
Software र App Update गर्दै जानुहोस्
– पुराना Version मा सुरक्षा कमजोरी रहन सक्छ ।
– सधैं आधिकारिक स्रोतबाट मात्र App डाउनलोड गर्नुहोस् ।
Password बलियो र फरक राख्नुहोस्
– ‘123456’ वा ‘yourname@123’ जस्ता पासवर्ड नबनाउनुहोस् ।
– हर खाता/साइटको लागि फरक र जटिल पासवर्ड प्रयोग गर्नुहोस् ।
सार्वजनिक Wi-Fi प्रयोग गर्दा VPN प्रयोग गर्नुहोस्
– सार्वजनिक Wi-Fi मा तपाईंको डाटा सजिलै Hack हुन सक्छ ।
– VPN को प्रयोगले तपाईंको लोकेशन र डाटालाई सुरक्षित राख्छ ।
बैंक वा सरकारी संस्थाबाट आएको जस्तो लाग्ने म्यासेजको पुष्टि गर्नुहोस्
– आधिकारिक वेबसाइट वा हेल्पलाइनमा सम्पर्क गरी म्यासेज वा इमेलको यथार्थता पुष्टि गर्नुहोस् ।
संवेदनशील जानकारी कहिल्यै शेयर नगर्नुहोस्
– तपाईंको ATM कार्ड नम्बर, CVV, पासवर्ड, OTP आदि कसैसँग पनि फोन वा म्यासेजमा शेयर नगर्नुहोस्, चाहे उ ‘कस्टमर केयर’ नै किन नहोस् ।
निष्कर्ष
अनलाइन संसारले अपार सुविधा दिए पनि त्यससँगै जोखिमहरू पनि ल्याएको छ । अनलाइन ठगीबाट बच्नको लागि सचेत हुनु, जानकारी लिनु र सधैं सावधानी अपनाउनु अत्यावश्यक छ । तपाईंको एउटा सानो लापरवाहीले ठूलो आर्थिक वा व्यक्तिगत क्षति पुर्याउन सक्छ ।
स्मरण रहोस्, “डिजिटल संसारमा तपाईंको सुरक्षा, तपाईंको सजगतामै निर्भर हुन्छ ।“
तपाईंको लागि उपयोगी सन्देश
– लेख मन पर्यो भने शेयर गर्नुहोस् र अरूलाई पनि सुरक्षित बनाउनुहोस् ।
– यदि तपाईं अनलाइन ठगीको शिकार हुनुभयो भने, नजिकको साइबर ब्यूराे वा प्रहरीको सहयोग लिनुहोस् ।
– तपाईँसँग अनुभव छ भने कमेन्टमा बाँड्नुहोस् – अरूलाई सजग बनाउँछ ।
